محققان ژاپنی موفق شدند با پیوند سلول‌های بنیادی بینایی سه نفر را برگردانند

سه فرد با اختلال شدید بینایی که پیوند سلول‌های بنیادی دریافت کردند، بهبود چشمگیری را در بینایی خود تجربه کردند که بیش از یک سال است ادامه دارد. اما بهبود بینایی فرد چهارم ماندگار نبود.

این چهار نفر نخستین افرادی هستند که پیوند سلول‌های بنیادی را برای درمان قرنیه‌های آسیب‌دیده دریافت می‌کنند.

لایه بیرونی قرنیه توسط مخزنی از سلول‌های بنیادی که در حلقه لیمبال (حلقه تیره اطراف عنبیه) قرار دارند، محافظت می‌شود. با تخلیه این منبع ضروری جوان‌سازی قرنیه، اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بروز می‌کند که منجر به پوشیده شدن بافت اسکار قرنیه می‌شود و در نهایت با توقف کامل ورود نور به درون چشم بینایی فرد از بین می‌رود. این اختلال به دلیل آسیب به چشم یا بیماری‌های خود ایمنی و ژنتیکی بروز می‌کند.

درمان‌های اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال محدود‌ند و معمولا شامل پیوند سلول‌های قرنیه‌ای مشتق شده از سلول‌های بنیادی به دست آمده از چشم سالم یک فرد می‌شود. هنگامی که هر دو چشم تحت تأثیر قرار می‌گیرند، پیوند قرنیه از اهداکنندگان متوفی نیز یکی از گزینه‌ها به شمار می‌رود هر چند که تمامی پیوندها توسط سیستم ایمنی گیرنده پذیرفته نمی‌شود.
کوهجی نیشیدا، چشم‌پزشک در دانشگاه اوزاکای ژاپن، و همکارانش از سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPS) برای ساخت پیوندهای قرنیه استفاده کردند. آن‌ها سلول‌های خونی را از یک اهداکننده سالم گرفتند و پس از بازبرنامه‌ریزی این سلول‌ها، آن‌ها را به یک لایه نازک و شفاف از سلول‌های اپیتلیوم قرنیه تبدیل کردند.

تیم محققان ژاپنی در فاصله ژوئن ۲۰۱۹ تا نوامبر ۲۰۲۰، دو زن و دو مرد را که ۳۹ تا ۷۲ سال سن داشتند و به دلیل ابتلا به اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال نابینا شده بودند، تحت این درمان قرار دادند.

دو سال پس از انجام پیوند، هیچ یک از بیماران عوارض جانبی شدیدی را تجربه نکرده‌اند. با این وجود، دکتر نیشیدا معتقد است که برای اطمینان از ایمنی و کارآیی این روش، به انجام پیوندهای بیشتری نیاز است.

پس از انجام پیوند، هر چهار دریافت‌کننده بهبود فوری در بینایی خود را تجربه کردند. این بهبود در تمامی بیماران به جز یک نفر پایدار مانده و آن یک نفر نیز شاهد بهبود بینایی خود به مدت یکسال بود.

دکتر نیشیدا اعلام کرد که قصد دارند آزمایش‌های بالینی را از ماه مارس آینده آغاز کند تا کارایی این درمان را بیشتر ارزیابی کند.