معاون بهداشت دانشگاه و ریاست مرکز بهداشت استان: ضرورت گذار از نظام‌های غذایی تولیدمحور به تغذیه‌محور

به گزارش شیرین خبر، دکتر شریفی در گفتگو با سلامت خوزستان اظهار داشت: افزایش بهره‌وری کشاورزی، به‌ویژه از طریق انقلاب سبز، بدون شک نقش مهمی در کاهش گرسنگی مزمن در بسیاری از نقاط جهان ایفا کرده است. با این حال، امروزه شواهد علمی و تجربی به‌وضوح نشان می‌دهند که این رویکرد دیگر پاسخگوی نیازهای پیچیده و چندوجهی سلامت، تغذیه و پایداری نیست.

🔹وی افزود:گذار از«نظام‌های غذایی تولیدمحور» به «نظام‌های تغذیه‌محور» یکی از اساسی‌ترین تحولاتی است که سیاستگذاران، پژوهشگران و فعالان حوزه‌ی کشاورزی، سلامت و محیط زیست بر آن تأکید دارند. این گذار مستلزم تغییر تمرکز از صرفا تولید بیشتر غذا به سمت تولید و توزیع غذاهای سالم، مغذی، متنوع، مقرون‌به‌صرفه، و زیست‌سازگار است.

🔹 *معاون بهداشت دانشگاه گفت:در رویکرد تولیدمحور،موفقیت سیاست‌های کشاورزی بر اساس شاخص‌هایی چون افزایش تن‌ها در هکتار، خودکفایی در تولید غلات، و کاهش قیمت مواد غذایی اولیه سنجیده می‌شد. در مقابل، سیستم تغذیه‌محور به جای کمیت، بر کیفیت غذا تمرکز دارد. مواد مغذی، ایمنی غذایی، تنوع زیستی در کشاورزی، و نقش تغذیه در پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی محورهای اصلی این رویکرد هستند.*

🔹وی بیان کرد:یکی از انتقادات جدی به نظام‌های تولیدمحور این است که ممکن است مردم را سیر کنند اما به سلامتی آن‌ها کمکی نکنند. رژیم‌های غذایی مبتنی بر غذاهای پرکالری اما کم‌مغذی –مانند برنج سفید، نان سفید،و غذاهای فرآوری‌شده‌ی ارزان – منجر به شیوع سوءتغذیه‌ی پنهان می‌شوند؛ وضعیتی که فرد کالری کافی دریافت می‌کند، اما به کمبود ریزمغذی‌هایی چون آهن، روی،ید و ویتامین A دچار است.

🔹 دکتر شریفی گفت:در دهه‌های اخیر، یکی از نتایج ناخواسته‌ی نظام‌های تولیدمحور، گسترش مصرف غذاهای فوق‌فرآوری‌شده و ناسالم بوده است. ارزان‌بودن این مواد غذایی در کنار تبلیغات تهاجمی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، باعث افزایش چاقی و بیماری‌های متابولیک شده است.

🔹وی گفت در یک نظام تغذیه‌محور، سیاستگذاران به جای رها کردن بازار، با ابزارهایی چون مالیات بر نوشیدنی‌های شیرین، ممنوعیت تبلیغات ناسالم برای کودکان، و برچسب‌گذاری هشداردهنده بر محصولات غذایی، سعی در هدایت رفتار مصرف‌کننده دارند.

🔹 *معاون بهداشت دانشگاه گفت:نظام‌های تغذیه‌محور همچنین عدالت اجتماعی را در مرکز توجه خود قرار می‌دهند. در بسیاری از کشورها، خانواده‌های کم‌درآمد نه‌تنها درآمد کمتری دارند، بلکه دسترسی کمتری به غذاهای سالم مانند میوه، سبزی، گوشت و لبنیات دارند.*
🔹وی تاکید کرد این گروه‌ها معمولا در معرض سوءتغذیه، کم‌خونی و رشد ناکافی در کودکان هستند. بنابراین، سیاست‌های تغذیه‌محور باید به کاهش شکاف در دسترسی غذایی توجه کنند؛ از جمله با یارانه‌های هدفمند برای غذاهای مغذی، برنامه‌های تغذیه‌ی مدرسه‌ای، و حمایت از کشاورزی خرد و خانوادگی.

🔹 دکتر شریفی گفت:رویکرد تولیدمحور اغلب با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی همراه بوده است. آلودگی منابع آب، فرسایش خاک، کاهش تنوع زیستی، و وابستگی به کودهای شیمیایی و سموم از جمله پیامدهای منفی این رویکرد هستند.در مقابل، نظام‌های تغذیه‌محور خواستار کشاورزی پایدار، کم‌کربن، مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی، و مبتنی بر اصول تنوع زیستی هستند. در هند، تمرکز سیستم توزیع عمومی بر گندم و برنج به کاهش گرسنگی کمک کرده است، اما نتوانسته سوءتغذیه‌ی ریزمغذی‌ها را مهار کند.

🔹 ایشان بیان نمود در مقابل، کشورهایی مانند شیلی با اجرای سیاست‌هایی مانند برچسب‌گذاری مواد غذایی، مالیات بر نوشیدنی‌های شیرین و محدودیت تبلیغات، گام‌هایی اساسی در جهت نظام تغذیه‌محور برداشته‌اند. گذار به نظام‌های تغذیه‌محور نیازمند حکمرانی هوشمند، بین‌بخشی و پاسخگوست.

🔹 *دکتر مهرداد شریفی گفت:ضروری است سیاست‌های تغذیه‌محور به تغییرات اقلیمی توجه داشته باشند. رژیم‌های غذایی پایدار که مصرف منابع طبیعی را کاهش می‌دهند، هم به بهبود سلامت و هم به کاهش ردپای زیست‌محیطی کمک می‌کنند. تغییر رژیم‌های غذایی به سمت مصرف کمتر گوشت قرمز و فرآوری‌شده و افزایش مصرف غذاهای گیاهی، می‌تواند هم‌راستا با اهداف اقلیمی جهانی باشد.*

🔹وی بیان نمود گذار از نظام غذایی تولیدمحور به تغذیه‌محور یعنی از «چقدر غذا تولید کردیم؟» به «چه نوع غذایی تولید کردیم؟ برای چه کسی؟ با چه کیفیتی؟ و با چه اثری بر سلامت و محیط زیست؟» این گذار، نه‌تنها یک انتخاب اختیاری، بلکه یک ضرورت انسانی،زیست‌محیطی و اخلاقی است