قصه امیرهزاوه | درباره روستایی که هم زادگاه امیرکبیر است هم جد رهبری در آن مدفون است

میرزاتقی خان امیرکبیر، نامی که با تغییرات و اصلاحات بزرگی در ایران گره خورده است. از تحولات اموزشی و اجرایی گرفته تا تحولات توسعه و عمرانی و مدرنیزه شدن کشور.
در واقع امیرکبیر یکی از مهمترین شخصیت های تاریخ معاصر ایران است که در روستای کوچکی در ۱۸ کیلومتری شمال غربی اراک به نام هزاوه متولد شده است و هنوز که هنوز است خانه قدیمی پدری او در این روستا قرار دارد مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد چرا که این خانه از آثار تاریخی ملی محسوب می شود. به خاطر همین است که این روزستا بیشتر از آنکه به خاطر بافت تاریخی و ویژگی های طبیعی اش شهره عام و خاص باشد به خاطر زادگاه این مرد بزرگ شهره گرفته است سالگرد شهادت امیرکبیر (۲۰ دیماه) بهانه خوبی بود برای این که سری به این روستا بزنیم و شما را بیشتر با آن آشنا کنیم.

از روستای مهرآباد که به سمت روستای هزاوه حرکت می کنیم خواهی نخواهی باید از میان جاده سرسبز و سنوبرهای سر به فلک کشیده حاشیه آن رد شوید که باغات روستای هزاوه را در برگرفته اند روستایی کوهستانی که چیزی حدود دو کیلومتر دورتادورش را کوههای بلند مانند نعل اسبی حصارش شده اند و تصویر زیبای خانه های پلکانی روی هم خوابیده اش آدم را یاد ماسوله می اندازد .روستا، روستای میرزا تقی خان امیرکبیر است به خاطر همین در همان بدو ورود این تندیس بلند بالای صدر اعظم دانای ناصر الدین شاه است که به مسافران و گردشگران خوش آمد می گوید . تندیسی که هیبتش آدمی را مجذوب خود می کندآن هم در میانه میدانی که به نام میدان امیرکبیر نامگذاری شده است بعد از چاق سلامتی با امیرکبیر راهی روستا می شویم . روستایی تاریخی که پر از رمز و رازهای شنیدنی است و به جرات می توان می گفت که یکی از چالشهای اول مشتاقان در بدو ورود به هزاوه انتخاب مسیر درست از میان دو راهی است که بعد از میدان امیرکبیر سر راهشان قرار می گیرد .البته باید گفت جای نگرانی نیست هر دوی این مسیرها در بلند ترین نقطه روستا که امامزاده سید احمد واقع شده همچون رینگی به هم می رسند با این تفاوت که هر کدام از مسیرها که انتخاب شود قصه محله های مختلف روستا را روایت می کنند.

مهد بزرگان ایران

روستای هزاوه دارای ۷ محله است که سه محله در مسیر سمت راست دو راهی و ۴ محله در مسیر چپ واقع شده که مجموعا شامل محله های سرآسیاب، محله چاله، محله تره زار، محله امامزاده ، محله میرزاتقی خانی، محله میان ده ، محله پایین و محله کوهبرند. به گفته ایرج احمد هزاوه که خودش از بومی های این منطقه است و کل تاریخ منطقه را در مشتش دارد می گوید نام و نشان هر کدام از این محله ها وجه تسمیهی از شرایط محله در گذشته و حال بوده است مثلا محله سراسیاب به خاطر وجود اسیاب های ابی زیادی که در آن واقع بوده به این محله نام گرفته یا محله میرزاتقی خانی درست جایی است که خانه امیرکبیر در آن واقع شده است.اما او معتقد است وجه اشتراک همه محله های این روستای تاریخی و سرسبز پر آبی و عبور مسیرهای ابی زیبا در آنهاست به خاطر همین است که خیلی ها از هزاوه به عنوان بهشت گمشده یاد می کنند .خیلی ها هام معتقدند همین اب و هوای پاک و تره و تازه بوده است که بزرگان صاحب نامی چون امیر کبیر ، میرزا محمد حسین وفا صدر اعظم صادق خان و لطفعلی خان زند، میرزا عیسی قائم مقام فراهانی وزیر فتحعلی شاه قاجار ، میرزا ابولقاسم قائم مقام فراهانی صدر اعظم محمدشاه قاجار و میرزا جعفر حسینی هزاوه ای اولین رئیس هیات دولت ایران در زمان ناصرالدین شاه در آن قد کشیدند و در تاریخ این مرز و بوم نقش افرینی کردند البته افتخارات این روستا به این دولتمردان ختم نمی شود در این روستا تا دلتان بخواهد نویسنده و اهل ادب تریبت شده است .

خانه امیرکبیر کجاست

خانه پدری امیرکبیر در کنار تمام جاذبه های طبیعی و فرهنگی و مذهبی روستای هزاوه یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری روستای هزاوه به حساب می اید. خانه ای که در محله میرزاتقی خانی در جنوب شرقی روستا واقع شده و چیزی حدود ۶۲۰ متر مربع مساحت دارد این خانه که در ۲ طبقه ساخته شده و در مجموع ۸۱۵ متر مربع بنا دارد یک خانه خشت و گلی است که از رج به رج در و دیوارهای قدیمی اش قصه عشق مشهدی قربان و فاطمه سلطان پدر و مادر میرزا تقی خان امیرکبیر روایت می شود هرچند ازدواج این دو برپایه رسم دیرینه روستا برای پایان دادن به اختلافات دو طایفه به دستور میرزا عیسی قادم مقام فراهانی انجام می شود اما سرانجام نیکو داشت. زوجی که ۲۵۰ سال پیش هم سواد خواندن داشتن و هم نوشتن و این مهمترین ویژگی آنها برای تربیت فرزندانی مانند امیرکبیر و میرزا حسن بود که هر دو عاقبت به خیر شدند یکی چون امیرکبیر بر مسند صدرات شاه قاجار تکیه زد و دیگری (میرزا حسن) دو دوره حاکم عراق یا همان اراک امروزی شد و تاثیرات زیادی در زمان خود داشتند. ایرج احمدی هزاوه که چنته پری از تاریخ این خاندان دارد روایت می کند از آنجا که مشهدی قربان آشپز میرزا عیسی در دربار شاه در تهران بود همواره بین تهران و هزاوه در تردد بود به خاطر همین رفت و امدها از دیدن امیرکبیر تا دوماه بعد از تولد محروم بود اما بعد از این که میرزا عیسی به تبریز می رود او که طاقت دوری از خانواده را برای مدت طولانی نداشت به ناچار تصمیم می گیرد بار و بنه خانواده را جمع کند و همراه آنها از هزاوه به تبریز مهاجرت کند درست زمانی که میرزا تقی خان امیرکبیر ۹ ساله بوده است .

سرانجام خانه پدری امیر کبیر چه شد؟

براساس اسنادی که امروز در خانه موزه امیرکبیر در هزاوه نگهداری می شود بعد از قتل امیر پسر عموی او به نام قاسم خان سفری به هزاوه می کند و تمامی اموال پدری امیرکبیر را یا می فروشد یا در راه خیر می بخشد .خانه را هم خاندان برادران هزاوه خریداری می کنند و تا بعد از انقلاب هم در اختیار این خاندان بوده است. تا این که وراث در سال ۸۱ بر طبل فروش آن می زنند و میراث فرهنگی استان مرکزی هم که سالهای سال چشمش دنبال خرید این خانه و تبدیل آن به موزه خانه امیرکبیر بوده برای خرید پاپیش می گذارد. خلاصه آنکه بعد از خرید توسط سازمان میراث فرهنگی کارهای ثبت ملی آن در سال ۹۸ انجام و پروژه بازسازی خانه تا سال ۹۶ انجام میشود تا سرانجام در سال ۹۸ درب این خانه که مدیریتش به صورت هیات امنایی اداره می شود به روی دوستداران امیرکبیر باز شود. خانه پدری امیرکبیر در دو طبقه است که طبقه پایین ان با دیوارهای گلی و سنگی و طاق های خشتی و ضربدری بازسازی می شود و طبقه بالا که ۹ سال محل زندگی امیرکبیر بوده با ۸ اتاق تو در تو و طاق های چوبی . شاید یکی از جذابیت ها و زیبایی های این خانه قدیمی ۴ بهار خوابی است که رو برو حیاط خانه و روستا قرار گرفته و درخت گردوی قدیمی که در میانه حیاطش واقع شده و ویرابی(محل گذر اب روان) که در حیاط است و با پله های قدیمی و بازسازی شده گردشگران را به زیر زمین هدایت می کند. در اتاقهای ۸ گانه این خانه که قدم می زنیم در کنار تندیس امیرکبیر تندیس شخصیت های بزرگ استان مرکزی هم مانند پرفسور حسابی و دکتر قریب و … هم دیده می شود. و دیوارهایی که مزین به تابلوهایی درباره زندگی امیرکبیر و اقدامات بزرگی است که در ایران انجام داده است .

جد رهبری در هزاوه

قدیمت روستای هزاوه براساس مستندات به دوره ساسانیان برمی گردد حتی این روستا شاهد تاج گذاری اقاخان پسر هلاکوخان در سال ۶۶۳ هجری قمری نیز بوده و ناصرالدین شاه هم در سال ۱۲۷۱ هجری شمسی به آن سفر کرده اما در میان همه مهمانان تاریخی که این روستای قدیمی را برای گشت و گذار انتخاب کرده اند مردم هزاوه به میزبانی رهبر انقلاب اسلامی به خود می بالند میزبانی که به واسطه وجود بارگاه امامزاده سید احمد (ع) هزاوه جد مقام معظم رهبری صورت گرفته است .امامزاده سلطان سیداحمد(ع) فرزند امامزاده محمد(ع) است که نسب شریف وی با ۵واسطه به امام سجاد(ع) رسیده و ایشان جد مقام معظم رهبری است موضوعی که رهبر ایران در سفررسمی خود در سال ۷۹ به استان مرکزی به آن اشاره کردند و گفتند : “بنده افتخار می‌کنم که این بزرگوار جد من است.” البته به جز این سفر رسمی ایشان یکی دو بار دیگر هم همراه با خانواده به این روستا سفر کرده اند و میزبانی از ایشان نصیب هزاوه ای ها شده است .

منبع گزارش: همشهری آنلاین_فاطمه عسگری نیا